Ödeme Hizmetlerine İlişkin Genel Bilgiler

Ödeme hizmeti Nedir?
Ödeme hizmeti, en temel anlatımla gönderenden alınan fonun saklanması ve/veya alıcıya aktarılmasına aracılık edilmesidir. 6493 sayılı “Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun”un 12 nci maddesinde hangi işlemlerin ödeme hizmeti olarak kabul edildiği açıklanmıştır. Anılan madde çerçevesinde ödeme hesabının işletilmesi, para transferi, ödeme aracının ihracı ve kabulü, para havalesi, mobil ödeme ve fatura ödemelerine aracılık hizmetleri ödeme hizmeti olarak kabul edilir.

Hangi işlemler ödeme hizmeti kapsamındadır?

Ödeme hesabının işletilmesi:
Müşteri adına ödeme hesabı açılarak, ödeme hesabına para yatırılmasına ve para çekilmesine yönelik işlemlerdir. Ödeme hesabı sahibine süreye veya tutara bağlı olarak herhangi bir getiri sağlanamaz.

Para transferi işlemleri:
Müşteri adına açılan ödeme hesabındaki fonun ödeme hizmeti sunan başka bir kuruluştaki hesaba aktarılması işlemleridir. Kredi kartı, banka kartı, ön ödemeli kart ve benzeri ödeme araçları ile yapılan hesaba bağlı fon transferlerini de kapsar. Düzenli ödeme emirleri de para transferi işlemleri arasındadır.

POS hizmeti:
Bankalardan temin edilen POS’ların mal veya hizmet satışı yapanlara kullandırılması, diğer bir deyişle banka kartı veya kredi kartı ile yapılan satışlarda kartın kabulüne ve fon transferine aracılık edilmesidir. Bu hizmet, para transferi işlemlerinin en yaygın örneklerindendir. Ödeme ve elektronik para kuruluşları birden çok banka ile anlaşıp bankalardan aldıkları çok sayıda POS’u sistemsel olarak bir araya getirerek kendi POS’larını çıkarır ve mal veya hizmet satışı yapan tacirlere kullandırırlar.

Ödeme aracının ihracı ve kabulü
Müşteri ile yapılan sözleşmede belirlenen ve müşteri tarafından ödeme işlemlerini başlatmak amacıyla kullanılan kart, şifre ve benzeri araçların kullanıma açılabilmesi ve bu araçlar ile ödeme işleminin gerçekleştirilebilmesinin sağlanmasıdır.

Para havalesi:
Müşteri adına herhangi bir hesap açılmaksızın, gönderenden alıcıya fon aktarılmasıdır. Müşterinin kuruluş nezdinde hesabı olmaksızın yapılan para transferi türüdür.

Mobil ödeme:
Ödeme tutarının müşterinin telefon faturasına yansıtılması suretiyle ödeme işleminin gerçekleştirilmesidir. Müşteri mal veya hizmet sağlayan yerine elektronik haberleşme işletmecisine fatura tutarını öder, elektronik haberleşme işletmecisine bağlı olarak faaliyet gösteren ödeme kuruluşu veya elektronik para kuruluşu ise mal veya hizmet sağlayıcısına ürün veya hizmet bedelini aktarır.

Fatura Ödeme:
Müşteriye elektrik, su, doğalgaz ve iletişim gibi faturaların ödenmesi hizmetinin sunulmasıdır. Müşteriden alınan fatura bedelinin fatura ihraççısı kurumlara aktarılmasını içerir.

Ödeme emri başlatma hizmeti
Müşterinin ödeme emrinin ödeme hesabının bulunduğu kuruluşa iletilmesi hizmetidir.  Müşteri birden fazla kuruluşta bulunan ödeme hesaplarına ilişkin ödeme emirlerini her kuruluş ile iletişime geçerek vermek yerine doğrudan ödeme kuruluşu veya elektronik para kuruluşu üzerinden verebilmektedir.

Hesap bilgisi sunma hizmeti
Müşteriye birden fazla kuruluşta bulunan hesaplarına ilişkin bilgilerin konsolide olarak ödeme kuruluşu veya elektronik para kuruluşu tarafından çevrim içi platformda sunulmasıdır. Müşterinin, ödeme hesaplarının bulunduğu her kuruluşta hesaplarını ayrı ayrı görüntülemesi yerine hesap bilgilerine tek kaynaktan ulaşabilmesini sağlar.

Ödeme hizmetlerini kimler sunabilir?
6493 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi uyarınca ödeme kuruluşları, elektronik para kuruluşları, 5411 sayılı Kanun kapsamındaki bankalar ve PTT ödeme hizmeti sunabilir ve bu kuruluşlar “Ödeme Hizmeti Sağlayıcısı” olarak adlandırılırlar.

Ödeme kuruluşları ile elektronik para kuruluşları hangi ödeme hizmetlerini sunabilir?
Ödeme kuruluşları ile elektronik para kuruluşları, 6493 sayılı Kanun uyarınca Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından verilen faaliyet izni kapsamına bağlı olarak ödeme hizmetlerini sunabilirler. 

Temsilci nedir?
Temsilci, ödeme kuruluşu veya elektronik para kuruluşu adına ve hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişidir. Kuruluşlar ödeme hizmetlerini temsilci aracılığıyla yürütebilirler. Temsilcinin ödeme hizmetlerini sunabilmesi için TCMB’den izin almasına gerek bulunmamaktadır. Temsilci tarafından sunulabilecek ödeme hizmetleri temsilcisi olduğu ödeme veya elektronik para kuruluşunun faaliyet izni ile sınırlıdır. Kuruluşların temsilcilerine ilişkin bilgilere internet sitemizin “Üyelerimiz” sekmesi altından ulaşılabilir.

Ödeme ve elektronik para kuruluşlarınca sunulan ödeme hizmetlerinin müşteri açısından avantajları nelerdir?

1. Hızlı ve düşük maliyetlerle finansal hizmetten yararlanma
2. Ödeme işlemlerinde kolaylık ve güvenlik sağlama
3. Esnek iş modelleri sayesinde daha hızlı yeni ürün ve hizmet geliştirebilme becerisi
4. Sunulan finansal hizmetlerin kalitesinin ve çeşitliliğinin arttırılması
5. Müşteri odaklı hizmet sunulması
6. Artan müşteri memnuniyeti
7. Yenilikçi yaklaşım

Ödeme ve elektronik para kuruluşlarınca sunulan ödeme hizmetlerinin finansal sistem ve ekonomiye katkıları nelerdir?

1. Rekabetin yaygınlaşması
2. Finansal sistemin etkinliğinin ve verimliliğinin arttırılması
3. Finansal sistemde teknoloji kullanımının yaygınlaşması
4. Finansal araçların çeşitliliğinin arttırılması
5. Kayıtdışı ekonomi ile mücadeleye katkı sağlanması
6. Finansal sisteme erişimi olmayan kişilere ulaşılması
7. Elektronik ticaretin yaygınlaşması ve gelişmesi
8. Tasarrufların dolaylı olarak arttırılması